รู้หรือไม่ แผนผังก้างปลา มีหลักการทำงานสารพัดประโยชน์
แผนผังก้างปลา คือ การจัดระเบียบความคิดในการทำงานนั้นถือว่าเป็นอะไรที่สำคัญอย่างมาก แม้ว่าในปัจจุบันนี้จะมีเครื่องมือมากมายที่คอยช่วยให้การทำงานหรือการวางแผนต่าง ๆ นั้นง่ายขึ้น แต่หากความคิดของผู้ปฏิบัติงานนั้นไม่มีความเป็นระเบียบเรียบร้อย การทำงานก็จะออกมาได้อย่างไม่มีประสิทธิภาพ แถมยังมีความเสี่ยงที่จะเกิดข้อผิดพลาดต่าง ๆ จากการทำงานได้อีกด้วย
แผนผังก้างปลา คือ อีกหนึ่งเครื่องมือ หลักการ วิธีการทำงาน ที่มีประโยชน์ต่อผู้ที่กำลังประสบปัญหาด้านการวางแผนอย่างมาก เนื่องจากการทำงานที่มีขั้นตอนมากยิ่งขึ้น มีรายละเอียดที่ซับซ้อน รวมไปถึง จะต้องใช้ความเข้าใจในเรื่องที่ทำอย่างสูง การคิดในใจ หรือการใช้โปรแกรมต่าง ๆ อาจจะไม่ตอบโจทย์ ดังนั้นการเลือกใช้แผนผังก้างปลาในการทำงานรวมไปถึงการวางแผนในเรื่องต่าง ๆ จึงถือว่าเป็นอะไรที่ตอบโจทย์อย่างมาก
แผนผังก้างปลา ความหมาย ประวัติ และแนวคิด
แผนผังก้างปลา Fishbone Diagram จะบอกว่าเป็นสิ่งที่ช่วยในการทำงานหรือเครื่องมือการทำงานก็ไม่ถูกนัก ต้องบอกว่า มันคือ เครื่องมือช่วยเหลือการแก้ไขปัญหาที่มีประโยชน์ต่อการทำงาน มากกว่า หลักการคร่าว ๆ ของ แผนผังก้างปลา คือมันมีหน้าที่ในการสังเคราะห์ปัญหาให้ออกมาเป็นรูปแบบคล้าย ๆ กับ Mind map ที่จะมีรูปร่างเป็นก้างปลา เพื่อให้เราสามารถมองเห็นปัญหา สาเหตุของปัญหา จากนั้นนำไปวิเคราะห์ต่อว่าเราจะแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นเหล่านี้ได้อย่างไรบ้าง
แผนผังก้างปลา ถูกคิดค้นและออกแบบโดย ด็อกเตอร์ คาโอรุ อิชิกาว่า เขาคิดค้นขึ้นมาเพื่อใช้งานภายในบริษัทของเขาเอง ให้พนักงานสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นในทุก ๆ ด้าน จนเมื่อคู่แข่งหรือเพื่อนร่วมงานของเขามาพบเห็น ก็ได้นำไปใช้งานกันอย่างแพร่หลาย จนเกิดเป็น Fishbone Diagram อย่างเป็นทางการ
วิธีการใช้งานแผนผังก้างปลา
อย่างที่บอกไปในตอนต้นของบทความ ว่าแผนผังก้างปลา นั้นจะมีรูปแบบคล้าย ๆ กับ Mind map ซึ่งเป้าหมายหลักของมันคือการทำให้เราเห็นปัญหาอย่างชัดเจนมากยิ่งขึ้น และวิเคราะห์เพื่อหาทางแก้ไขปัญหาได้ทุกวิธี ดังนั้นโดยปกติแล้วเราแนะนำให้ใช้วิธีการเขียนลงกระดาษมากกว่าการพิมพ์ขึ้นมาจากโปรแกรม ด้วยเหตุผลที่ว่า จากงานวิจัยปัจจุบัน พบว่า การเขียน Mind map ได้ประสิทธิภาพมากกว่าการพิมพ์ลงโปรแกรมหลายเท่า
แผนผังก้างปลา มีรูปแบบและวิธีการใช้งาน ดังนี้
- ก่อนอื่นเริ่มที่ส่วนหัว โดยส่วนหัวเราจะเขียน ปัญหาที่เกิดขึ้น ลงไป
- ต่อไปที่ส่วนตัว จะมีก้างที่เป็นสาเหตุของปัญหาหลัก ๆ อย่างน้อย 4-5 ข้อ
- และส่วนสุดท้าย คือสาเหตุย่อยที่นำไปสู่สาเหตุของปัญหา โดยสาเหตุย่อยจะเป็นก้างที่ต่อออกมาจากสาเหตุหลัก สาเหตุย่อยนี้จะเป็นคำอธิบายของสาเหตุหลัก หรือจะเป็นเหตุผลของสาเหตุหลักก็ได้
เมื่อเราเขียนออกมาได้ดังนี้แล้ว สิ่งที่ต้องทำต่อไป คือการทำความเข้าใจและยอมรับปัญหาที่เกิดขึ้น จากนั้นพยายามหาทางในการลบ หรือหลีกเลี่ยงสาเหตุของปัญหาที่เกิดขึ้น อาจจะพยายามลบไปทีละก้างปลาก่อนอย่างช้า ๆ ไม่ต้องเร่ง แล้วปัญหาจะดีขึ้นได้อย่างแน่นอน
ประโยชน์จากการใช้แผนผังก้างปลา
หลาย ๆ ครั้งที่การทำงานนั้นมักจะเกิดปัญหาที่ไม่ได้คาดคิด ทั้งจากตัวเราเอง เพื่อนร่วมงาน ปัจจัยภายนอกต่าง ๆ ที่ทั้งสามารถแก้ไขได้เอง หรือไม่แม้แต่จะเข้าไปยุ่งได้ การใช้ แผนผังก้างปลา ไม่ได้แปลว่าจะแก้ไขปัญหาได้เพียงอย่างเดียว แต่สำหรับปัญหาที่แก้ไม่ได้จริง ๆ ก็จะทำให้เราเข้าใจปัญหานั้น ๆ มากขึ้น และบรรเทาความเครียดจากปัญหาเหล่านั้นลง เมื่อความเครียดน้อยลง ประสิทธิภาพจากการทำงานก็มากขึ้น สุขภาพจิตดีขึ้น นำไปสู่ผลสำเร็จในอนาคตอีกมากมาย
สุดท้ายแล้วแผนผังก้างปลา ก็คืออีกหนึ่งเครื่องมือ ที่สามารถแก้ไขปัญหาได้ดี ไม่ว่าจะเป็นวัยเรียน วัยทำงาน หรือแม้แต่ปัญหาเล็กน้อยในชีวิตประจำวัน ก็สามารถแก้ไขได้อย่างไม่ยากหากเราเข้าใจปัญหาที่เกิดขึ้นมากพอนั่นเอง